Safra Kesesi Taşı
Safra kesesi nedir-ne işe yarar ?
Safra kesesi karaciğerin sağ kısmının altına yerleşmiş küçük bir kesecik şeklinde bir organdır. Safra kesesinin kanalı karaciğerden gelen safra kanalıyla birleşerek on iki parmak bağırsağına açılır. Safra kesesi yaklaşık 30-60 cc kadar safra depolar. Safra karaciğer tarafından oluşturulup bir kanalla safra kesesine ulaşır. Safra yağların sindirimi için gereklidir ve yağlı bir yemek sonrası kese kasılır ve içindeki safrayı ortak safra yolu aracılığıyla on iki parmak bağırsağına açılır.
Safrakesesi içerisinde kolesterol ve kalsiyum gibi kimyasal maddelerde bulunur. Normal şartlarda bu maddeler safra içerisinde çözünmüş haldedir ve diğer önemli safra maddesi olan safra tuzlarıyla birlikte bulunur. Normal durumlarda safra sıvı haldedir. Bir çok nedenle safra içerisinde bu maddelerden biri veya birileri normalden fazla artarsa safra sıvı içeriğini koruyamaz ve koyulaşır. Bu işlem kimyasal dilde presipitasyon(çökelme) olarak tanımlanır. Su içerisine çok fazla tuz konması halinde oluşan duruma benzer. Bu çökelme safra taşlarına neden olur.
![]() |
![]() |
Normal safra kesesi | İltihaplı safra kesesi |
Safra kesesi taşları ne sorun yaratır ?
Safra kesesinde taş oluşumu sıktır ve bu oran yaş ilerledikçe artar. Yetmiş yaş üstü kişilerin üçte birinde safra kesesi taşı vardır. Büyük bir bölümü ‘sessiz’ taşlardır ve herhangi bir soruna yol açmazlar. Başka bir tetkik esnasında tesadüfen bulunurlar. Safra kesesi taşları bazen bir soruna yol açmaz iken bazen de aşağıdaki durumlara neden olabilmektedirler.
- Safra kesesinde ani başlayan bir iltihaba neden olabilirler. Bu durum ‘akut kolesistit’ olarak isimlendirilir ve sağ üst kadranda ağrı, ateş ve bazen kusma ortaya çıkar. Bu durumda bir çok cerrah ilaç tedavisi ile enfeksiyonun geçmesini ve ameliyatın daha sonraya ertelenmesini tercih eder. Ancak bazen acil girişim gerekebilir.
- Safra kesesi taşları bazen yukarıda bahsedilen şekilde ani bir tablo değil daha hafif seyirli özellikle yağlı yemekler sonrası şişkinlik, hazımsızlık hafif bulantı ve ağrıya neden olabilirler. Bu tabloya ‘kronik kolesistit’ adı verilir.
- Eğer taşlar ortak safra kanalına düşerse safranın akışına engel olur ve ani başlayan sarılık, ateş yüksekliği ve ağrıya neden olur. Bu durum ’kolanjit’ olarak isimlendirilir.
- Genellikle ortak safra kanalı ve pankreas kanalı on iki parmak bağırsağına birleşerek açılır. Ortak kanala düşen taşların bu kanalı blokajı pankreas bezinde şiddetli iltihaba yol açabilir. Bu durum ‘akut pankreatit’ olarak bilinir. Şiddetli ağrıyla birlikte hastaneye başvuruyu gerektiren ciddi bir durumdur. Yaşamı tehdit edebilir.
Nasıl tedavi edilir ?
- Herhangi bir yakınması olmayan hastalarda (sessiz taşlar) basitçe takip edilebilirler. Aşırı yağlı gıdalardan uzak durması önerilir. Ancak genç ve küçük taşları olan hastalarda cerrahi tedavi önerilir. Uzun yaşam beklentisi nedeniyle bu kişiler komplikasyon gelişme riski altındadır.
- Safra tuzlarından oluşan bazı ilaçlar taşları eritebilir. Ancak bu çok küçük bir taş grubunda başarılı olur. Tedavi bir yıl sürer ve ishal gibi yan etkileri mevcuttur. Bu tedavi şekli çok nadiren ameliyat olamayacak durumdaki hastalarda başvurulabilir.
- Ameliyatla safra kesesinin çıkarılması. Herhangi bir yakınma oluşturan safra kesesi taşları ameliyatla tedavi edilir. Bu ameliyat günümüzde kapalı safra kesesi ameliyatı olarak bilinen ‘laparoskopik kolesistektomi’ ile çıkarılır. Nadiren açık cerrahi uygulanır.
Laparoskopik kolesistektomi
- Bu ameliyat ta karına dört adet 5-10 mm’lik dört adet delik açılarak yapılır. Karına sokulan bir adet kamera ile görüntüleme sağlanır. Diğer delikler cerrahın çalışacağı aletler içindir.
- Bazen ortak safra kanalında taş olup olmadığını araştırmak için film çekilebilir.
- Bu cerrahi sonrası çok daha az ağrı duyulur.
- İyileşme süreci çok daha hızlıdır.
- Hasta aynı gün ya da ertesi gün taburcu edilir.
SAFRA KESESİ AMELİYATLARI SONRASI DİYET ÖNERİLERİ
- Suda eriyen lif(posa) içeren gıdaları tüketin. Posa bitki ve bitki kökenli besinlerden alınan vücudumuzun sindiremediği ve kan dolaşımına geçmeyen kompleks karbonhidratlardır. Posa enerji için kullanılan bir besin öğesi değildir. Ancak başka açılardan sağlığımıza olumlu etkileri olan bir öğedir. Suda çözünebilir posalar midede uzun süre kalır ve ince bağırsaklardan gıda emiliminin yavaş olmasını sağlar. Genellikle kuru baklagiller, bezelye, yulaf, arpa, elma, portakal, havuç gibi meyve ve sebzelerde bulunur. Bu gıdaların özellikle kabuklarında vardır.
- Özellikle sebzeleri haşlanmış ya da buharda pişirilmiş olarak tüketin.
- Yağlı gıdaları, yumurtayı ve kızartma şeklinde pişirilmiş gıdaları azaltın.
- Öğün sayılarınızı arttırın. Günde 6 öğün tüketin. Az ve sık yemek temel yaklaşımınız olsun.
- Tüketilmesi tavsiye edilen gıdalar:
- Yağsız et, derisi alınmış balık ve tavuk(ızgara ya da haşlama)
- Yağsız süt
- Düşük yağlı peynir, yoğurt
- Çorbalar
- Baklagiller
- Sebze ve meyveler(elma, üzüm, muz, domates, karpuz, kavun, şeftali, marul)
- Kaçınılması gereken gıdalar
- Kızartılmış gıdalar
- Aşırı baharatlı gıdalar
- Brokoli
- Kuruyemiş
- Çikolata
- Pasta
- Çok fazla kahve
- Alkol


Yüksek lifli gıdalar