Sindirim sistemi kanserlerinin önlenmesinde beslenme ve egzersizin önemi
Günümüzde beslenme ve kanser gelişimi arasındaki ilişki çok kolay suiistimal edilebilen bir kavram olarak ortaya çıkmaktadır. Modern yaşamın getirdiği bazı beslenme tarzlarının bu olaya etkisi ve bazı gıdaların kanser gelişimini azalttığı hakkında gerek yazılı gerekse görsel medya da çıkan haberler yoğun bir bilgi kirliliğine neden olmaktadır. Aslında bir gıdanın kanser gelişimine olan etkisinin insanlarda araştırılması, bir sonuç elde edilmesi zor ve uzun yıllar alan çalışmaları gerektirir. Bu yazıda sindirim sistemi(yemek borusu, mide, pankreas ve kalın barsak) kanserleri ve beslenme arasındaki kesin ispatlanmış bilgiler ve Amerikan Kanser Derneği’nin tavsiyeleri özetlenmiştir.
GENEL PRATİK BİLGİ-TAVSİYELER
Sebze-meyve tüketiminin arttırılması bir çok sindirim sistemi kanseri gelişimini azaltmaktadır.
- Her yemek ve ara öğünde meyve ya da sebze tüketin
- Her gün değişik sebze ve meyveler deneyin
- Kızartma, kuruyemiş tüketimini azaltın
- %100 saf meyve sularını tercih edin.
- Tam tahıllı undan yapılmış ekmek, makarna tüketin
- Rafine karbonhidratlı gıdaları azaltın
Obezite ile yemek borusunun alt ucunda yerleşen kanserler ile kuvvetli bir ilişki vardır. Obezite kalın barsak, mide girişi ve pankreas kanseri gelişimini arttırabilir.
- Asansörden çok merdiveni kullanın
- Mümkünse gideceğiniz yere yürüyün ya da bisiklet ile gidin
- Öğlenleri arkadaşlarınız ya da aileniz ile egzersiz yapın
- Germe ve kısa bir yürüyüş için işinize zaman zaman ara verin
- Çalışma arkadaşlarınıza telefon ya da e-mail göndermek yerine ziyaret edin
- Eşiniz veya arkadaşınızla dansa gidin
- Oturarak gezme yerine aktif geziler planlayın
- Adım sayar kullanın
- Bir spor ekibi ya da grubuna katılın
- Televizyon seyrederken bisiklet ya da bant ile yürüyüş yapın
- Her aşamada egzersiz dozunu arttırın
Alkol tüketimi kalın barsak ve yemek borusunun gövdesinde yerleşen tümörler için önemli bir risk faktörüdür. Ancak yemek borusunun alt ucu, mide ve pankreas kanseriyle olan ilişkisi çok az ya da hiç yoktur.
Kadınlar için maksimum doz günlük bir küçük bira, bir kadeh şarap, 1 duble yüksek alkollü içkidir. Erkeklerde bu rakamlar maksimum iki katıdır.
Diyetteki fiber oranının arttırılması ve kırmızı et tüketimi arasındaki ilişki hala tartışmalıdır.
- Dana ve kuzu eti yerine balık ve tavuk tüketin
- Et tüketirseniz yağsız bölümünü seçin ve küçük porsiyonlarda tüketin
- Izgara ve kızartmadan çok haşlanmış, fırında pişirilmiş olanları tercih edin.
BESLENME ve KANSER İLİŞKİSİ İLE İLGİLİ BAZI SORULAR
Antioksidanlar nedir ? Kullanılırlarsa kanser gelişimi azalır mı?
Antioksidanlar normal vücut faaliyetleri esnasında ortaya çıkan ve dokularda yıkıma neden olabilen oksidan bileşikleri ortadan kaldırırlar. Normal şartlarda insan vücudun da yeterli düzeyde vardır. Taze sebze ve meyve tüketiminin arttırılması yeterlidir. Ekstra alınmasının herhangi bir yararı gösterilememiştir.
Tatlandırıcılar(aspartam) kansere neden olur mu?
Şu ana kadar yapılan çalışmalarda kansere neden olduklarına yönelik bir sonuç elde edilmemiştir.
Fazla kahve tüketimi ve kanser arasında bir ilişki var mıdır?
Kafein bazı iyi huylu meme hastalıklarında(fibrokistik meme hastalığı) şikayetleri arttırmaktadır. Ancak kahve tüketimiyle herhangi bir kanser türü arasında bir ilişki gösterilememiştir.
Yiyecek koruyucu-renklendirici maddeler kanser riskini arttırır mı?
Bu koruyucu maddeler gıdalara çok az miktarda katılmaktadır. Bir çoğu için çok ciddi testler yapılmış ve kanser gelişimiyle aralarında bir ilişki gösterilememiştir. Ancak bu tür maddelerin gıdalar içinde kullanımının sağlık otoriteleri tarafından çok sıkı denetimi uygun olacaktır.
Sarımsak kullanımı kanseri önler mi ?
Sarımsak ve soğan içindeki bazı bileşiklerin sağlık açısından yararları gösterilmiştir. Kanser önlemedeki etkisi halen araştırılmaktadır. Bu konuda elde net bir delil yoktur.
Zeytinyağı kanser riskini azaltır mı ?
Zeytinyağının kalp damar hastalığı gelişimini azalttığı bilinmektedir. Ancak kanserle olan ilişkisi gösterilememiştir. Diğer yağlara alternatif olmasına karşın yine de yüksek kalori içerdiği unutulmamalıdır.
Ne kadar su ve sıvı tüketmeliyim ?
Su ve diğer sıvılar kanserojen maddeleri sulandırarak mesane dokusuyla ile ilişkisini azaltarak mesane kanseri gelişimi riskini azaltacaktır. Günde en az 1.5 litre sıvı tüketilmesi tavsiye edilir.
Aşırı tuzlu ve/veya tuzda saklanmış gıda türlerinin fazla tüketilmesiyle mide kanseri gelişimi arasında bir ilişki gösterilmiştir. Sigaranın bir çok kanser türünün gelişimini arttırdığı bilinmektedir. Sindirim sistemi kanserlerinden yemek borusu ve pankreas kanseri ile sigara arasındaki ilişki oldukça nettir. Günümüzde yapılan çalışmalar kanser gelişiminin basit bir olayın sonucu olmadığını göstermektedir. Genetik faktörler, çevresel etkiler ve beslenme rejimi bu gelişimi etkileyen ana faktörlerdir. Bu yazıda önerilen tavsiyeler kanser gelişme oranını sıfırlamayacaktır ancak azaltacağı da bir gerçektir.