,

İrritabl Bağırsak Hastalığı

Toplumun %15’ini etkileyen fonksiyonel bir barsak hastalığıdır. Her iki cinste de görülmesine karşın hastaların %80’i kadındır. Bunun nedeni tam olarak belli değildir. Ancak cinsiyete bağlı biyolojik değişiklikler veya kadınların sağlıklarına daha fazla duyarlı olmasından kaynaklanabileceği düşünülmektedir.

Spastik kolon, spastik kolit, hassas bağırsak hastalığı gibi de adlandırılabilmektedir. İrritabl bağırsak hastalığı(İBH) ülseratif kolit, crohn hastalığı gibi kalın bağırsağın ciddi hastalıklarıyla karıştırılmamalıdır. Karında rahatsızlık, ağrı, kabızlık ya da ishal gibi dışkılama değişiklikleriyle karakterize gerçek ve tedavi edilebilir bir hastalıktır.

Bir çok durumda İBH ne olduğu değil ne olmadığı ile tanımlanır.

NE DEĞİLDİR?

  • Anatomik ya da yapısal bir problem değildir.
  • Saptanabilir fiziksel ya da kimyasal bir hastalık değildir.
  • Kanser ya da kanser nedeni değildir.
  • Başka bir sindirim sistemi hastalığının nedeni değildir.

İBH hastalarında karında rahatsızlık hissi, şişkinlik ve/veya ağrıyla beraber bazen kabızlık bazen de ishal yakınmaları oluşur. Unutulmaması gereken nokta İBH yaşamı tehdit etmeyen ve başka bir ciddi soruna neden olmayacak gerçek bir tıbbi durumdur. Sinir sistemi ve bağırsağın kas yapısı arasındaki ilişkinin biraz anormal çalışması sonucunda oluşur. Kalın bağırsağın kasları çok güçlü ya da çok yavaş kasılıyor olabilir. Bu nedenle mekanik bir tıkanma olmamasına karşın kramp tarzında karın ağrısı veya tıkanma tarzında bulgular hissedebilir.

İBH OLUŞUMUNDA STRESİN ROLÜ NEDİR?

İBH oluşumunda stresin rolü yoktur. Psikolojik ya da psikiyatrik bir hastalık değildir. Duygusal stresin bulgularını arttırabilir. Bir çok kimse sinirli ya da heyecanlı olduğunda bulantı, kusma, karın ağrısı hissedebilir. Stresin bizim bağırsak sistemimize olan etkisini kontrol edemeyiz ama yaşamımızda stres kaynaklarını azaltarak İBH bulgularını zayıflatabiliriz.

YAŞAMI NASIL ETKİLER

Kişinin günlük yaşamını bozabilir, okul veya iş yaşamını aksatabilir, sosyal ilişkilerini etkileyebilir, öğün atlamaya veya diyet alışkanlığında değişikliklere neden olabilir. Ciddi bir iş gücü kaybına neden olduğu gösterilmiştir. Genel olarak bakıldığında hayat kalitesinde belirgin düşme olacaktır.

FARKLI TİPLERİ VAR MIDIR?

Genellikle doktorlar bu hastalığı deneyimlerine dayalı olarak kabızlıkla(karın ağrısı, şişkinlik ve kabızlık) , ishalle(karın ağrısı, acil dışkılama ihtiyacı ve ishal) veya dönüşümlü olarak kabızlık ve ishalle seyreden tipleri olarak üç gruba ayırırlar. Her üç tipte eşit oranda görülür. IBS tipinin saptanması tedavinin doğru uygulanması açısından önemlidir..

NE ZAMAN DOKTORA GİTMELİSİNİZ ?

Yukarıda bahsedilen yakınmalarınız var ve bunlar tekrarlayıcı ise siz irritabl bağırsak hastalığı adı verilen gerçek ve tedavi edilebilir bir tıbbi durumla karşı karşıyasınız. Bu durumda şikayetlerinizin değerlendirilmesi için bir doktora başvurmalısınız.

NASIL TANI KONUR

Önemli olan benzer yakınmalara neden olabilen bazı ciddi durumların ayırımı ve tanısıdır. Yani bu yakınmalara neden olabilecek diğer durumların olmadığı gösterilmelidir. Dışkılamayla beraber kanama, kilo kaybı, tekrarlayan ateş, kansızlık, şiddetli kronik ishal, ailede kanser öyküsü olması önemlidir. Bu bulgular ya da şüpheli bir durum varsa doktorunuz sizden kolonoskopi(kalın bağırsağın incelenmesi) isteyebilir. Ailesinde kalın bağırsak kanseri olanların ve 50 yaşını geçmiş tüm hastaların tarama amaçlı mutlaka kolonoskopi yaptırmaları önerilmektedir.

NASIL TEDAVİ EDİLİR

  • STRESİN ÖNLENMESİ

Hastaların İBH’ nın yaşamı tehdit edici veya ciddi bir sorun olmadığının anlamaları heyecan ve stresi azaltacaktır. Stresin azaltılması, davranış tedavilerinin kullanılması, gevşeme metotları ve ağrıyla başa çıkma yöntemlerinin kullanılması bazı kişilerde bulguları azaltabilir. Düzenli egzersizin bazı hastalarda olumlu etkisi gösterilmiştir. Bulguları tetikleyen bazı yiyecek veya faktörleri saptayabilmek için bir günlük kullanımı yararlı olacaktır.

  • YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ, DİYET

İlaç kullanımından önce yaşam tarzında, diyette yapılacak bazı değişiklikler IBS tedavisinde çok daha yararlı olabilir. Neler yapılmalıdır.

  • Gaz yapıcı baklagiller, soğan, brokoli, lahana gibi gıdalardan uzak durun ya da azaltın.
  • Hızlı ve aşırı yemekten kaçının
  • Gaz içeren içecekler(kola, gazoz, soda) uzak durulmalıdır. Bu içecekler gaz oluşturabilir ve ağrıya neden olabilirler Sakız çiğnenmesi de önemli miktarda hava yutulmasına neden olur.
  • Çok miktarda tatlandırıcı kullanmak aşırı gaz, şişkinlik, kramp ve ishale neden olabilir.
  • IBS hastalarının %40’ından fazlasında süt içindeki laktoz’a karşı intolerans görülür. Bu durumda süt ve süt ürünlerinden uzak durulmalıdır.
  • Buğday kepeği ve diğer liflerin daha fazla tüketilmesi yakınmalarınızı azaltacaktır.
  • Diyet alışkanlıklarınızda değişiklik yapıyorsanız vücudunuzun buna alışabilmesi için yavaş geçiş yapın.
  • Çok fazla miktarda, çok yağlı, kızartılmış gıdalardan uzak durun. Kafein, alkol ağrı ya da ishale neden olabilir.
  • Bazı meyveler de bulunan früktoz bağırsaktan tam olarak emilmez, ağrı ve ishale neden olabilir. Turunçgillerin suları, keten tohumu dışkıyı yumuşatır ve ağrıları azaltır. Selluloz gibi suda çözünmeyen lifler, mısır gevreği ve kepek su emerek ishal oluşumunu azaltabilir. Ancak çok fazla tüketilmesi bazen rahatsızlık oluşturabilir.
  • İLAÇ TEDAVİSİ

Hastalığın oluşumu itibarıyla bu hastalığa özgü bir ilaç yoktur. Ancak hastanın şikayetlerini azaltacak bazı ilaçlar kullanılabilmektedir. Kabızlığı olan hastalarda kabızlığı önleyici ilaçlar kullanılabilir. Eğer ishal varsa doktorunuz size barsak hareketlerini azaltıcı ilaçlar verebilir.  Karın ağrılı hastalarda spazm önleyici ajanlar bir miktar etkili olabilmektedir. Antidepressif ilaçların bazı hastalarda yararı olabilir. İBH tanısı kesin konmuş bir hastada cerrahi tedavinin endikasyonu yoktur ve önerilmez.